LNPSHA “PEGASI”“LOTËT E NIMFËS” NGA LEDIANA STILLO PAJA

Një novatim përshkrues me një trajtë meditative absorbuese
Pjesa e parë
Fokusuar libri poetik “Lotët e Nimfës” i poetes Lediana Stillo Paja
Zëvendës Presidente e LNPSHA “PEGASI” ALBANIA , BOSTON SHBA
N Ë KUADRIN E RRUGËTIMIT PEGASI INTERNACIONAL 2010-2012

Nga Kristaq F. Shabani
Poetja LEDIANA STILLO PAJA shquhet në brezin e saj poetik për eruditizëm e intuitë poetike, për figurim dinamik, për trajtesë origjinale dhe këndvështrim befasues të fenomeneve dhe gjasive, për ngulitëri në përpunim vargu, për gdhendësi mendimi me trajta shkallinore , për diagramë mendimore, për rrokje të temave dhe precipitim të saj me spontaneitet , siç mund të ndodhë faktikisht, por duke e skenizuar veprimin me një lehtësi që mund ta realizojë ajo kuptueshëm dhe të të rrokë e të pushtojë pushteshëm me vërtetësinë përshkruese dhe krejt origjinale... E thekur në artin skenatizues të poezisë(arritje vetiake e qenësisë së saj) të përcjellë me finesë dramatike, e pakënaqur kurrë me të arriturën e saj, nxitëse e vetvetes për arritje të pjekura dhe bazime për novacione poetike plasdarmon në shpirtra njerëzorë... ... Forca e saj konturuese e arkitekturës poetike dhe një profil origjinal poetik kërkues e përshkallëzon risinë e poezisë lirike të kërkesës së bashkohësisë...

1.
Nimfa loton nga gazmimi apo nga brengimi, nga mllefi apo nga arritmëria në kuadraturë përpjekësie për të rilindur në diellim...…Një nimfë identike me mjaltimin e kreaturës... Një përsëritje jo identike në lindësi , por në një trajtë tjetër fantazore dhe reale.
Lindësia e Nimfës:
Një dialogim ekzotik ndjenjësor dhe veprimor, dramatik në një krijim fantazt me tonativ urdhërues e mirësjellor për Adamin, i cili pret lajmërimin surprizë në një vështrim qeshës dhe frazimi… Ripret misterin gdhendës... dhe lindës. Lindësi të papërsëritshme në një kuptim kundrues dhe befasues....

Kobi nator mes reve shpirt jep.. dhe retë djallezore e mjegullore ndriçojnë me qiri dhjamor devesh a elefandor.. apo dhe eufemik
Kurdistirja orore ripërsërit itinerarin në një pambaritmëri ecejakje , me klithmime dhe tik- take ripërsëritëse , në një lodhësi kohore , në një zhbërje dhe në një shplekjse ,që detyrimisht vjen në një papritueshmëri ndaljeje… Ora zemrore mbetet me syhapur në një qetësi mosecjeje me fizionomi rrethore në një dymbëdhjetëshe numërore… Dora e paaftë të realizojë një kurdisim kthjellor lëvizës… Ka vdekur ora!

Pendimi lëshuar në një kryqëzim rrugësh: pafajësi, verbimim, vrastarizëm, intrigim, hipokrizim,mëkatim, lindësi pasionant, boshim, lutësi me duar bosh dhe shikim pendues, kobim, vrerim në një rrugëtim zhgënjyes…. Mbi këtë klimatizim të pashpirt shpirtrat sinqerisht përshkojnë dashurime… Ç’naivitet shpirti!
Në këtë dramatizim meskin: bluarje shpirtazimesh, thyerje kafkash , thithërime gjaku dhe refreni kanibal rrëmben natën e fsheh në mengëlloren dhe yjet përfundojnë n ë një gllabërim total hapësinor… pa lëshuar as klithimin e ikjes! Hapësira ka frikimnga gllbërimi i saj...
Dramatizimi apelon : *****ërim, mashtrim, vjedhje, vrasje, heshtësi për drejtësinë e pakonturuar…

Protagonistimi në një “majë” frazimi lëshon “anatemat” e një fjaltëmanie zyrtare, duke përgatitur mburimin e busullës me shami copëbukurore diplomatike… Dielli mëndjemadh harron rrezen të vetmuar në një qeli burgimi.
Heshtësia dhe tulatja, fjalësia në universin fjalor predikim lutësie, zhgënjimi, ëndrrimi, mashtrimi. Gjethevjeshtat fjalëpërbaltin, vyshkin… Acarti dimëron… ndez “semaforët “ e dekompozimit…
Në jetësinë mjerore endet shebeku (endacaku varfëror).. .Trishtimi i akullzuar kristalizon në një lajthitje të fshehur… Dobësim në fatalitetin e kryefjalëzuar. E h, ç’kungim gjaku?! Pyetjet retorike nxitojnë në mendje, që gjithmonë kanë një gjendje : heshtësi plotore(memeceri të lindur)…

Në një fantazi shprehëse njerëzit, që luanin me kukulla, sot i kukllojnë dhe në rast inatçor, kukullat skllave shukohen në një përflakje inatçore… Ku e kanë zemrën? Ku e kanë shpirtin?! Shpirti humbet gjallimin në njësinë më të shpejtë kohore…Humanizmi atentatohert… Çuditësia ngre statujat e saj dhe vreroset … Një vrapim apo fugim me gjithë energjitë e mundshme, në një lëvizje instiktive, në një rrotullesë të pafudme. Eliptikim monstruoz…
Flatravogël, xixëllonja në xixëllim, lozonjarisht flakte pas vetësisë ajrin kënaqësisht dhe me vështrimin e saj: xixëllonjë, kundronte mrekullim njerëzor, xixëllonja… Por papriturshmëria e roboi. Ai, luajti dehëshëm me të dhe xixëllimin , por, kur u ngop, e flaku i lodhur nga lojërimet e saj… Xixëllimi e të trishtës xixëllonjë ia mori terri, frikimi… Një flakërim trupi për të mos e rimarë asnjeherë jetën… Kujdes vajza-xixëllonja apelon vetë xixëllonja e mbetur shterpë me xiximi!

Tipikim krahasimtar i qenieve xixëllonja, një parabolë dhe një figurim xixë.. , I cili apelon dhe mesazhon dinamikshëm ndaj gjinisë xixëllonjë…

2. Ç’pellgim lotor… Sytë e Nimfës t’I kenë nxjerrë gjith ë këta lot? Habitëria e habitërisë e ngulur

Buzë të thara, thartirë. Buzëçara drithëruese… Një fjalëe ngel, heshtësia flet në errësirrën e pafundme.. Përcjellje e mesazhit memec për në rrugën e zemrës….. Njerëz, sytë lotëmbushen.. buzëçarat nuk prodhojnë asnjë fjalë , pale frazë…. Udhërrëfyese heshtja, e cila çel zemrën… Sa keq i vjen vetvetes për Nimfën e përlotuar …

Shpirti im , drejt teje fluturon
çdo mbrëmje…
një hije në dhomën tënde
shndërrohet…
Buzëqeshjen tënde të venitur
e sheh…
Frymëmarrjen tënde të rënduar
e ndjen.
Çdo mbrëmje
Hijeza ed homës sate shndërrohem…
Kur loti,
Shpirtin tënd të brishtë rëndon
Me duar
Trupin tënd qarkuar mbaj…
Me shpirt,
Miliona herë pëshpëris, të dua…

Një mënyrë origjinale e të thënurit dinamik dhe befasues, ku materialja niset e hijezuar, e shndëruar në një hije që e ndergjegjësuar me kundrimin e saj -hije të gjalluar pa konturime materiale, veç ndjenjësore riimpulson konturimin shpirtëror, që nis përshpëritje milionshe të fjalës bukurore të dua… E ç’nuk mund të bëje hija e vetvetes?!... Një anatomi tjetër shpirtërore e përfaqësuar nga shpirti i hijezuar ..
Epileptizëm dhe kundrime spektakolare të interpretuesve të ndjenjave … në një botëzim plotor … Në fundimin e aktrimit shpërthesë duatrokitjesh- dhuratë talentit..

Poetja Ledianë rrëfen sinqerisht shkeljen në botën misteriale dhe shndërrimin në djall. Transformimi i ëngjëllit shtegëtues… të pafaj gënjyer nga qeshurinat, një transformacion me motive negative … njeriu i braktisur;
Honi yt I zi,
Gulçimin e shpirtit pjell,
si një klithmë...
Figurim i ndjeshëm ky, i cili e stilizon dhe e sfilon bukurisht mendimin...
Ky figurim, kur përdorohet me dritëzim vetiak pjedelaston sin ë rastin :
Qetësia e natës
Me petkun e saj vesh.
Dhe unë.
Muzën e gjumit vras…

Apo një figurim lirik, që buron nga shpirti i bukur i një femre-gruaje

Fli i dashur,
Qetësinë e kësaj nate rrëmbeje,
Si petk veshjeje përdore
Hedhur rreth meje e teje…
Një udhëzues poetik, i cili ka një mori ngjarjesh dhe ngjyrimesh të theksuara jetësore, që ndërlidhen dhe gufojnë.
Duhet folur për metaforizmat e epitetëzimiet, figurimet prezente te ky kapitull lotues: ankthi hijen e vet mbolli, mumje të dashurisë, dashuria gojën ia mori; në membrane tënde ndodhem cipë e falsitetit njerëzor.. si pëshpërimë e harruar ndoqa gjurmët e heshtjes e tjerë, janë ndriçime që vinë rrjedhshëm dhe trokojnë mendërisht. Apo perifrazimi i bërë për pemëne dashurisë mbresëlëënse,… unë muza e gjumit tënd; jam nimfa e pellgut të lotëve, atje ku ti mëkatet lan çdo mbremje…
Shembëlltyra dinamike të këtij ekstrati:
E lulja
adhuronte lëkundjen e krahëve të saj
nën frymën tënde…

• * * *
Si një lule që petalet shkund nga era
Në dorën tende u gjenda...
Dhe ti i mërzitur se lulja , mbi dorën tënde kokën vari,
petalet fillove t’ia shkulje një nga një...
Një bukurim ideje dhe një trajtesë vetiake , pavarësisht nga përafëritë..

Poezia “Karrikatura” ka një ide të bukur dhe lidhesia zog pushëverdhë i pikturuar, i shndërruar mandej një një gjallim fluturues dhe cicërues… është gufuese dhe maarrarendëse e marramendëse.

E shoh të arsyeshme të reklamoj poezinë e saj :
Trishtim i ëmbël

Shpirtin fillove të ma pikturosh një ditë ,
të vrarë, të pikëlluar, si film bardhë e zi,
me shpresë të vdekura,
pa ëndrra , pa dëshira…
pa dritë jete…

Penelin ngjeve fort në bojën e zezë
e skaj për skaj shpirtin tim hijëzove,
theksove limanet e tij,
errësirën egërsove
vend për dritë, nuk le.

Si një mjeshtër pastaj firmën hodhe ,
vështrove shpirtin tim të brishtë
me ëmbëlsi i buzëqeshe.
Derisa të dorëzohej i tëri
duke e ngjyrosur me trishtim…

LEDIANA STILLO PAJA shquhet në brezin e saj poetik për eruditizëm e intuitë poetike, për figurim dinamik, për trajtesë origjinale dhe këndvështrim befasues të fenomeneve dhe gjasive, për ngulitëri në përpunim vargu, për gdhendësi mendimi me trajta shkallinore , për diagramë mendimore, për rrokje të temave dhe precipitim të saj me spontaneitet , siç mund të ndodhë faktikisht, por duke e skenizuar veprimin me një lehtësi që mund ta realizojë ajo kuptueshëm dhe të të rrokë e të pushtojë pushteshëm me vërtetësinë përshkruese dhe krejt origjinale... E thekur në artin skenatizues të poezisë(arritje vetiake e qenësisë së saj) të përcjellë me finesë dramatike, e pakënaqur kurrë me të arriturën e saj, nxitëse e vetvetes për arritje të pjekura dhe bazime për novacione poetike plasdarmon në shpirtra njerëzorë... ... Forca e saj konturuese e arkitekturës poetike dhe një profil origjinal poetik kërkues e përshkallëzon risinë e poezisë lirike të kërkesës së bashkohësisë...

*
Kjo pasthirrmë fundore bashkohet me një pasthirrmë vetiake të lexuesit, të studiuesit, të kritikut mendimor të një trajte tjetër këndvështrimi,( jo si deri më tani dhe të një mënyrë lexuari ndryshe dhe origjinale, siç shprehet “vrojtuesi dhe studiuesi i mirëfilltë mendimor dhe kritiku Prend Buzhalla për pjesën e parë të këtij mendimi të dhënë), si përfundoi ky vëllim i quajtur “LOTËT E NIMFËS”, i kaluar në një diagram të konfiguruar: loti, pellgu dhe malli…
Detyrimisht në këtë “lexim” po vë një presje të madhe figurative….


III. MALLI I NIMFËS
Dhe arrihet në një mall ku Nimfës, e rezidencuar diku larg, shumë larg i shfaqet në ëndërr gjithçka e bukur shpirtërore, që sjell dhe përafëron mall. Fillesa e këtij malli ka fokusuar babanë fillimisht. Është një mall gjithëpërfshirës , i cili në mbyllesë përfundon me një mendim domethënës figurativ :
Heshturazi,
me kokën ulur
me lot të grirë
në cepat e syve
që mallin
kristalizonin
nën qerpikë.

Dhe malli I Nimfës larg fokuson mandej nënën e saj, e cila pasqyrohet përlotur, e ngrysur dhe poetja shpërthen bukur: “ Lotët e tua më ler t’i thaj, me frymën e shpirtit tim…”. Malli i nënës krahasohet me llavën.. Ah, largësia tejoqeanesh si i ndan mallet! Lodhësi nëne, plakje nëne, djegie nga malli si një qiri..
dhe pika e lotit e nimfës bie mbi mall:

Pika e lotit
i rëndë ,
pafajësisht,
në dorën time re.
Dhe unë,
peshën tënde s’e durova dot,
dorën drejt tokës lëshova,
ku ti ethshëm pikove aty, pik-pik…

Ndalesh në këtë vëllim te poezia “Gonxhe, o lule!” (Nënë Terezës). Kjo poezi ka një titull të “huazuar “ nga lulësia” e fjalësit popullor që i shkon shumë për shtat
O Gonxhe, o lule!
Thonë se ëngjëjt vdesin shpejt,
sepse janë të pafajshëm.
Ata nuk i tjerrin mëkatet
në furkën e jetës.
As të keqen nuk e veshin
Me vellon e bardhë.
I këndojnë një luleje të vyshkur,
që një pranverë të re pret,
dhe ngrohin një endacak,
që shirat e rrugës mbledh
dhe një plak të braktisur
që zvarritet tuneleve të jetës,
i harruar nga çdo shpresë.

Por ti jetove dhe fale.
Dhe ëndrrat
në çdo zemër të mplakur
Ringjalle.

Nëse këndvështron poetikisht këtë poezi dikton elementët e saj lëvizës dhe përshkrues: Ëngjëjt, preken mëkatet e paprekshme nga Ëngjëjt, e keqja që nuk vishet prej tyre me vello jetësore… Ëngjëjt lëvizin dhe këndojnë, ngrohin… sa arrihet deri atje në finalizim që ky ëngjëll me një emër Nëne të madhe “Terezë” ringjall ëndrrat…

Urka, ( anija me përmasa midis një varke të madhe dhe nëj anije të vogël) e cila lodron mbi det, duke u krahasuar me fatin e njeriut… Një paralelizëm material me atë shpqëror, apo ndërgjegjësor:
Kështu fati i njeriut,
kur gjendet përmbi ujë,
një klithmë në errësirë
që qiellin trazon më shumë…

Kapitulli “Malli i Nimfës” pasurohet dhe zbraz “imazhe” dhe përkufizime vetiake për dashurinë e mjerë, në të cilën shprehet:
Limfë hyjnore që brenda meje rron,
pafajësisht endesh në çdo cep
ëndrrat më ndjell,
zemrën më çel
dashurinë njerëzore thellë meje mbjell…
Dashurimi me rimimin foljor është një përdorim vetiak i poetes, i cili dhe “ha “ diskutim, pasi kjo nuk është një preferencë imja, por, në këtë rast, përdorimi nuk ka luhatje dhe humbje të forcës rrezatuese të vargëzimit poetik, megjithatë në këtë aspekt duhet bërë kujdes…
Mjaft Meduza!

Mjaft i zgjate gjarpërinjtë e tu, Meduza!
Sorra krakëllitëse mbi pafajësinë mos hidh,
natës i mjafton katrani i mëkatarëve,
helmin vdekjepurës, mbaje ndër dhëmbë ti!

Është një sentencë e shkëputur nga fillesa e kësaj poezie, e cila kalon në një urdhërim moral ndaj Meduzës dhe me plotësi të drejtë bëhet një “parakalim” për mëkatësitë e saj, sa arrihet në finalizimin :
“Tani , shpëto shpirtin tënd , Meduza!
Se sot a nesër një Perze do të lindë,
Ti dhe Luciferri ndër flakët e ferrit
Shpirtrash përpëlitur, do jeni gjithnji...

Poezia “Shpirt femre” mund të quhet si përkufizim vetiak që Nimfa i bën një shpirti femre…

Thonë se femrat shtatë shpirtra kanë.
Të vuajtjes,
dhimbjes,
xhelozisë,
tradhtisë,
jetëdhënies,
dashurisë,
shkeljes
dhe ringjalljes
secili prej tyre i veçantë,
unik,
I ndryshueshëm,
Ne secilin prej tyre…

Shpirtra të ngjizur
në të vetmin trup
mes fijesh shpirtërore,
rolin tuaj çdo çast përtërini.
Shpirtra të ngjizur
nën bukurinë trupore
që shpirtrat mashkullorë
çdo çast gllabëroni.

“Nimfa” është një vrojtuese e hollë dhe tipike me temperament e fenomenit, duke sjellur në pah elementët më të padukshëm të një materie “ornamentale” krijesë natyrore, sikundër është gonxhia e vogël, duke i atribuar dhe zbërthyer gjithë bukurinë, që i sjell kopshtit pranverues. Unë mund ta quaja këtë zbërthesë “Goxhe e Mirësisë”.
Ky vëllim përfundon me një Sonatë të mbrëmjes, ku vija melodike është e notatuar me nota të tilla si “Viu, viu, viu…. Ding, dang, dong, Tik- tak, tik- tak… dhe Ohhhh!” Nota këto sonate interesante, që përsjellin erën, këmbanat, kohën dhe pasthirrmimin njerëzor, ku koha merr “kohën” më të shumtë në njësinë e saj!