Simpozium i shndërruar në “Kongres” ambientet "Vrite lotin"

Universiteti “Vitrina” universitet moderator dhe me pikësynime të larta ecurie dhe progresi në një binom harmonik

Bashkëpunimi i frytshëm në realizimin e sipërmarrjeve të tilla përmastive

Bashkëpunimi dhe bashkërendimi për të realizuar një Simpozium të këtij niveli me një programim të saktë, të qartë dhe modern është padyshesë edhe merita e padiskutueshme e Universitetit “VITRINA”, e cila u shpreh:
- në bashkërendimin dhe koordinimin e programit të përbashkët, në futjen e mjaft elementëve dinamikë profesionalë, koncertalë, interpretues, intervistues, dancues, ekspozues;
- në pjesëmarrjen direkte me kumtime profesionalë dhe ndjekje profesionale të seancave të Simpoziumit gjatë gjithë punimeve duke evlerësuar totalisht;
interesim për një pjesëmarrje akademike, të stafit akademik të Universitetit si dhe angazhimit të studentëve në përpikmërinë e zhvillimit të punimeve të Simpoziumit dhe gërshetimin e gjallesës së mjedisit , ambienteve;
në përgatitjen e ekspozitave dinjitoze dhe demonstrimit të tyre si dhe pjesëmarrjes intelektuale në këto ekspozime:
në vënien në eficencë të krijimeve moderatore të grupeve dhe të këngëve popullore të traditës popullore si dhe të një disiplinimi dhe harmonizimi të koincizitetit të punimeve;
- në përgatitjen e mjediseve, rekuizimin e sallave dhe organizimin e pritjeve spektakolare ;
- në asistencën fonike, filmike, fotografike, reklamuese;
në realizimin e etikës mirësjellore ;
- në organizmin me nivel të Panairit Ekspoze, duke i dhnë parësi librit letrar dhe universitar;
- në një paraqitje progresive të rritjes dinamike të niveleve letrare...
- në përgatitjen e një entuziazmi në pritjen e krijuesve;
- Një mbështetje logjistike e veprimtarisë në të gjitha komponetet, duke përfshirë reklamimet, kancelarinë e tjera, udhëtimet gjatë katër ditëve të veprimtarisë Tiranë - Prishtinë;
- në sipërmarrjen për botimin e librit pasqyrues të simpoziumit, librave studimorë, të mendimit kritik, refleksioneve letrare dhe të universialitetit: “Pegasiada” 2 (botimi përbashkët) me kumtet e Simpoziumit Ndërkombëtar, “Rrugëtim Profil Pegasi Internaciona”, ‘Refleksione letrare” , “Sfilatë e mendimit kritik modern” dhe “Teresinka Pereira flet shqip” , të cilat do të paraprijnë përgatitjet për Kongresin 1 Ndërkombëtar”MUZA POETIKE “PEGASI INTERNACIONAL” “VITRINA” prill 2012”me objekt: “"UNIVERSIALIZMI I VLERAVE NW LETWRSINW MODERNE BASHKWKOHORE"
Një kontribuT të madh me mendim të moderuar dhe protagonizëm profesional dhanë z. Edmond Vlashaj, Drejtori i përgjithshëm i Universitetit “Vitrina”, Rektori i Universitetit “Vitrina” Prof. Dr. Mario Kedhi, Zv. Rektori Dr. Teki Kuri, Drejtori i Veprimtarive Kulturore të Universitetit “Vitrina” z. Leonard Vlashaj, zonja Elona Hasimllari dhe koordinatorja e Universitetit “Vitrina “ në Kosovë zj. Yllka Xerxa.

Për këtë profesionalizëm dhe ndihmesë kualifikuese z. EDMOND VLASHAJ U NDERUA ME TITULLIN E LARTË “NDERI I LNPSHA “PEGASI” ALBANIA SI DHE U ZGJODH NË STRUKTURAT E LNPSHA “PEGASI” ALBANIA NË KONFERENCËN E JASHTËZAKONSHME TË LNPSHA A “PEGASI” ALBANIA ZHVILLUAR NË DATËN 18 PRILL 2011 NË PRISHTINË.
-

Deklarata pr Paqen Universale e LNPSHA PEGASI ALBANIA

Mbajtur n Simpoziumin Ndrkombtar n Tiran dhe Prishtin nga poetja Kozeta Zavalani, Tiran

Ne krijuesit, q prfaqsojm kombe t ndryshme, duke kaprcyer te gjitha prejardhjet fetare, kulturore, politike, profesionale dhe ato shoqrore, duhet t behemi nj pjese thelbsore e udhheqjes s procesit te paqes, me aftsit artdashse e krijuese q na karakterizojn, si ushqyes dhe moderator t t bukurs e progresives, kudo n bot.
Ne krijuesit, t bindur se kndveshtrimet e ashpra politike, te pazbutura e me zemra false, nuk lqne vend per lvizjet per paqe aq urgjentisht te nevojshme; deklarojme se:
1. Vendosim t bhemi shembull me nj dashuri q fal, duke u lejuar atyre jetve q ne prekim do dit - n shtpi dhe komunitetet tona dhe n bot - t prfshihen nga nj dashuri e till; dhe
2. Angazhohemi t bhemi paqebrs, sepse vetm nprmjet zemrs joegoiste t njeriut, q kujdeset thell pr t gjith, paqja mund te shfaqet; dhe
3. Nxisim t gjith udheheqsit n rajon dhe bot t mbshteten mbi forcn e faljes dhe mjetet e pajtimit, dhe t punojn me kurajo, pr t zgjidhur konfliktet dhe t ndrtojn paqen botrore; dhe
4. Vendosim t zgjerojm "Urn e Paqes" dhe t ndrtojm partneritete pr paqen, lirin, barazin dhe bollkun; dhe
krkojm t bashkohemi si motra e vllezr dhe t mbshtesim qeverit q t punojn s bashku me kuraj pr t ndrtuar familje, komunitete dhe kombe t paqes, kudo n Bot.
Ndaj pr kt: Bni sot ndryshimin e mundshm q t prfitojn t gjith.
Behuni pjes e fuqis q shtrin kraht dhe krijon nj bot t re.
Hiqni dor nga rinumrimi i padrejtsive t kaluara.
Ndaloni krkesn ndaj t tjerve pr t fituar pushtet.
Bhuni t fuqishm, duke i dhn fund nprkmbjes.
Pushoni s mbajturi kryqin e rnd, pasi Jezusi vuajti pr t lehtsuar barrn tuaj. Ngrihuni dhe lehtsoni ngarkesn tuaj!
Hiqni dor nga gjykimi q i bn t tjert prgjegjs pr ju.
Pushoni s vajtuari pr fatin tuaj.
Hiqni dor nga zemrimet dhe brengosjet e kaluara dhe shrojini plagt e vjetra duke falur.ﾇdo koh q ju i vini gishtin e fajsimit, jeni duke i mohuar vetes vet fuqin dhe pushtetin tuaj.
Ju nuk jeni i shtypuri; pervese kur e zgjidhni vet kt.
Hiqni dor nga e kaluara dhe jetoni n t tashmen.
Zotroni madhshtine tuaj t brendshme shpirtrore.
Vlersoni trashgimin tuaj, por mos e mbani at si nj flamur vuajtje.
Jini krenar pr trashgimin tuaj, por mos jetoni n betejat e s kaluars shum t largt.
Prgatitni rrugn pr brezin e ri.
Ky kalim kohe, ky pasazh, do tu sjell t tjerve nj fillim t ri t realitetit nj fillim n t cilin ne i shohim bashkqeniet tona njerzore si thelbe shpirtrore dhe qenie t dashura q ata jan. Ne do ti shohim si vllezr dhe motra - bashkshpirtrat tan t dashur, t cilt gabimisht i patm identifikuar si armiq. ﾇfar dit e shenjt do t jet, kur ne ti flakim tutje brengat tona, ti hedhim shpatat dhe t prqafohemi. Ne jemi nj familje, nga i njjti burim, me t njjtin fat.
Athere pse ne nuk dshirojm ta shohim kt?
ﾋsht koha q t heqim dor nga ndarjet e t gjitha llojeve: fetare, politike, raciale dhe nga t gjitha pozicionet q i bjn njerzit t marrin an t ndryshme. ﾋsht koha pr t lvizur drejt nj niveli t ri global, pikrisht pr at ka ne jemi: nj planet, nj bot, nj familje diversiteti, krijimtarie plot bukuri e shklqim.
E kudo mes nesh t mbretroj dashuria e paqja!
Ne krijuesit me krijimtarinë tonë do të vijojmë të japim mesazhe të mëdha paqeje dhe respektim t t drejtave njerzore pr ecuri sa m t shpejt n paqen universale , pasi njerzimi e meriton kt dhurat qiellore.
Kështu dhe vetëm kështu midis nesh do t mbretroj Dashuria dhe Paqja Universale...

Postimpozium
Ndërsa në sfera të jetës flitet për rolin e femrës në shoqëri, pjesëmarrjen e saj dinamike në Simpoziumin Ndërkombëtar “LIRIZMI NË LETËRSI” iu dha përparësi këtij roli në sfonin teoriko-praktik
Evidente
Roli i gruas në letërsi
N kt simpozium kumtuan krijuese t sferave t ndryshme dhe krijuese potente t prgatitura, nj gjetje edukshme e lementit dhe nj przgjedhje e saj
Nga Jozefina Traboini, Sekretare e Presidences LNPSHA “PEGASI” ALBANIA per etikn letrare

Në Simpoziumin e madh t letrsis i zhvilluar gjat 13-18 prill 2011(Gjirokastr, Tiran , Prishtin) dhe sidomos te Universiteti Vitrina, n lidhje me objektin Lirizmi n Letrsi dhe Profil Pegasi Internacional u manifestua katrciprisht prezenca, sharmi poetik dhe femror i krijueseve poetente n t gjitha aspektet . U shprehen mesazhe t plota me vlera rreth asaj veprimtarie prmastive, me nj pamje mjaft ceremoniale cilsore, ku spikatn n parje dhe dgjim merita komunikuese, ndjenja t mdha poetike, figuracione stilistike t prshkruara me nj mjeshtri nga krijimtarit e ndryshme origjinale q u paraqitn me fines n at Simpozium, sidomos n lidhje me krijimtarin e femrs shqiptare n letrsi.
Struktura poetike dhe etika e gruas n letrsi besoj se ka synime t mdha, duke ofruar nj rol t madh n emancipimin e shoqris, duke plotsuar nj kontribut t muar n historin ton kombtare. N Simpoziumin Ndrkombtar Muza Poetike Pegasi 2011e objekt Lrizmi n Ltrsi dhe Rrugtim Profil Pegasi Internacional u paraqitn vlersime reale n rolin letrar t femrs, duke treguar dhe nj her barazimin mendor t shquar. Duhet theksuar se ishte br nj parapregatitje publikimi pr krijimtarin e femrs krijuese n Rrugtimin profil Pegasi Internacional, nj gjetje e bukur e Presidencs s LNPSHA PEGASI Albania. Veprimtaria krijuese e femrs krijuese shfaqi tendencat n zbulimin e anve t pazbuluar t feminilitetit q sht nj proces sa i vshtir dhe i bukur. Ky rrugtim i bukur profili kaloi nprmjet paraqitjeve n forume, media dhe filmime t posame...
Duke dëgjuar e ndjekur kumtet e atyre krijueseve vitale, t cilat recitonin e ligjronin n kumtesat e tyre rreth letersis botrore dha asaj shqiptare ndjeje nj krenari t ligjshme. Do t me plqente shum q femra si nj prijse e mendimit t frymzojn njerzimin, q shoqria jon t ndrtoj nj pasqyrim dashuror ashtu si ajo ka pr femijn, prindrit pr njerzit.
Në përgjithësi t shndrrohet n vullnet, n dshmin pr t respektuar vlerat e saja kudo, dhe q n at Simpozium u paraqitn me modesti, elitarizm dhe rafinates nga t gjith ato pjesmarrse.
“Simpoziumi Pegasi 2011” shpalosi aspektin material letrar duke e zbukuruar me protagoniste që ispiruan artin letrar si “mitin e kohës”.
Krijueset letrare n at Simpozium i dhan nj krenari, nj domethnie nj argument m shum rndsi mbrojtjes s intelektit dhe talentit q ka gruaja jon e kohs s sotme bashkkohore, e cila sht protagoniste eprogresivitetit social dhe mendor. U tregua i frymmarr me t dy bronket aspekti shpirtror pr statusin e civilizuar, fitimii nj liri t madhe i gruas dhe sidomos asaj q krijon dhe kontribuon, sepse t shkruarit, sipas meje duhet t jet i lir, sepse sht i shenjt dhe frymzues. Krijuesja ka nj cilsi t dukshme dhe t spikatur pasi ajo ka nj kndvshtrim t mpreht pr t pasqyruar realitetin dhe pr t prcaktuar ardhmrin. Pr kt q them ka fakt t shumt ilustrues....
Fenomeni krijuese dhe fenomeni grua ka shum stade q duhet t veprojn n prputhje me ndrgjegjen dhe q m shkathtsi ngjit shkallt . Diskriminimi i saj n koh t sotme duhet t jet i largt, i paimagjinueshm, nuk duhet t jet nj subjektivizm, sepse arsyeja, q ajo mbart mbijeton gjithmon. Qytetrimi i saj ka ecur me kohn dhe madje avancues me t. Ajo sht shumkonkurruese n krijimtarin e saj dhe n vlern krijimtare.
Gruaja sot n demokraci ka programin e saj. Ajo respekton nj kategori t jets prandaj dhe kjo Muze poetike q u zhvillua hodhi parametra, nj baz themelore do ta quaja Europiane n zhvillimin e saj gjinore.
Ku gërshëtimi prefesional evidenton edhe një herë integrimin e femrs krijuese reale si kompetente n t gjitha sferat e jets dhe prurse e mendimit t avancuar pr kohn.
Admirova dhe ishte nj knaqsi e madhe pr mua, duk dgjuar zrin e paprsritshm t poetes son t madhe tek fliste pr lirizmin n lerrsi duke paraqitur nj raport historik t mrekullueshm t Kozeta Zavalanit., apo shkrimtares nga Bostoni t Ledi Stilos, dhe poets s ardhur nga Gjermania Seveme Fetiqit, si dhe Miradije Ramiqit, Violeta Allmus, Majlinda Rams, Enrieta Sins, Flutura Mait, Hasije Selishts, Shefqete Gosalcit, Rezarta Podes, Anis Velaj, Yllka Filipit, Shqipe Hasanit, Aleksandra Shabanit, Irena Gjonit, t cilat me prformancn e tyre pr artin letrar treguan se femra krijuese si nj shtyll n shoqri, lufton gjithnj pr t mirn e njerzimit dhe shprndan mesazhe paqeje prjetuese.
Femra krijuese në apsektin botëror ka arritur lartësi të ëmdha dhe kjo mudntë faktohet edhe me prezencën e fjalës së shkruar cilësore dhe të kumtuar të Presidentes së I.Ë.A
Teresinka Pereira, poetes rumune Nadia Cella Popp, poetes zelandeze Prime , poeteve greke Leta Kucohera, Vasiliki Kalahani, Jota Fotiadhi e tjerë.
Duhet theksuar se femra krijuese e shpreh gjenialitetin e saj aktiv në pjesëmarrjen e saj të lëvrimit në shumë gjini.
Gjeneraliteti i gruas, femrës krijuese është bota që plotësohet me mendjen dhë veprën e saj.
Dhe natyrisht madhështia dhe merita më e madhe shkon për Presidentin e e LNPSHA “PEGASI” Albania, drejtuesin dhe organizatorin e këtij Simpoziumi poetin, shkrimtarin, mendjendriturin, njeriun shumë të kulturuar Kristaq F. Shabani. Më këto kategori njerëzish të ditur shoqëria jonë do ecë gjithnjë përpara duke i treguar asaj dhe rolin e pazëvendësueshëm të gruas që ka në botën tonë të madhe
falenderim të veçantë simpoziumistët patën për poetin dhe këngëtarin e talentuar të Kombit Agim Gashi dhe poetin , shkrimtarin Flori Bruqi, të cilët kanë dhënë një kontribut të madh në pasqyrimin e materialev etw simpozimit në internet.
Kontribuan gjërësisht në fushën përkthyese Majlinda Shabani (Aleksandra), Dritan Kardhashi , Kosta Gaxhoni, të cilët përkthyen shumë vepra pegasiane duke i sjellur bukur në shqip, por edhe duke i përkthyer ne gjuhët anglisht, italisht , greqisht.

Kush fajësohet për INTEGRIMIN E VONUAR?

nga KRISTAQ F. SHABANI

Integrimi në kuptimin semantik është një fjalëz e bukur që shumkush e ka dëgjuar dhe e dëgjon, por që ka edhe moskuptimin e saj. Duke qenë përfaqësues ligjitim i Lidhjes së Krijuesve “Pegasi” si dhe përfaqësues i botës shkrimore, dua të evidentoj se Letërsia, Arti, muzika, futbolli magjik janë integruar në Evropë, por politika “stonon”. Ne kemi një karakteristikë që më e profilizuar është tek politikanët me të bërit e tyre “politikë”. Mosavancimi në procesin integrues mund të ciklohet me fenomenin e “PENGIMIT TË VETVETES”. Ne kemi aftësi të çuditshme të jemi të profilizuar për të vënë “stërkëmbthe” vetvetes, ndërsa te vendet e tjera ne të impulsojmë. Çuditërisht kështu ndodhin këto akte me aktrime politike! Jo pa qëllim, që në fillesë bëra një pyetje për INSITUTIN E STUDIMEVE NDËRKOMBËTARE dhe plan programet e tij, duke evidentuar atë që çfarë roli ka kryer në realitetin “planin tonë kombëtar” duke dhënë efektivitetin. Është shëmbëlltyrë fakti evident që shqiptarët e emigruar janë futur në procesin integrues në vendet e BE në mënyrë shumë normale dhe të menduar.
Ne vijojmë të sfilojmë në podiume: Kryqëzim dijeje (në auditoret e Universiteteve), në qeverisjen vendore, në ushtrimin në kahje negativiteti të kompentencave qeverisëse dhe ato përfaqësuese, në moszbatimin e ligjësisë juridike, në gllabërimin e fondeve të akorduara, duke realizuar “privatizimin” e funksioneve shtetëror. Elementët “malformues” për integrim evropian. Kjo ndodh se nuk merren mendimet e inteligjencës reale, por ata që “formojnë” qeverisjet dhe rotacionet. I njëjti fenomen ndodh edhe me Shoqërinë Civile, ku merren mendime të një shoqërie të krijuar në mënyrë artifice, apo të krijuar artificialisht për të shërbyer shtetarëve.
Një karakteristikë tjetër e veçantë është se ne varemi dhe e tregojmë haptas hierarkinë vartëse, duke humbur pavarësinë që duhet ta kemi, kjo siguron dhe inferioritetin shumëplanësh, duke evidentuar se nuk shfaqim aftësinë, që në Piramidën tonë shoqërore intelektuale e gjen me bollëk. Edhe në organizmat vendore si në qytet apo qark, prefekturë nuk vendosen njerëz të plotformuar, por që shpërblehen dhe nuk kanë arsim përkatës e si rrjedhojë edhe listat për zgjedhjet hartohen të mangëta! Kjo është për t’u çuditur. Ku janë organizmat e zgjedhura apo të emëruara, me çfarë merren, duke mos justifikuar edhe shpërblesën e taksambledhësve shqiptarë. Pra integrimin nuk e ka vetëm Evropa në dorë, por edhe ne, që nuk realizojmë dot përfaqësimin. Sot u hap një horizont i vogël, i cili do të zgjerohet edhe me substratin që mbart kjo gazetë e re e Institutit, kur shumë shoqata apo lidhje këtu në Gjirokastër kanë gazeta që tash 10 vjet? Po Bashkia?! Qarku?! Prefektura si komunikojnë me popullin?! Ne shpesh kënaqemi me emigrantët tanë që punojnë në vende të Bashkimit Evropian dhe llogaritin ç’potencial financiar na sjellin! Kjo është fare pak për zhvillimin.

LËVRIMI I PROEMËS NË PËRGJITHËSI DHE ASAJ LIRILKE NË VEçANTII NJË MODUL, PREFERENCË POETIKE HAPËSIRËGJERË”

Nga Kristaq Shabani I.W.A, W.P.S LNPSHA “PEGASI”

Në vëllimet poetike të kohëve të fundit një nga dukuritë fanitëse është ndeshja e proemës si një gjini e veçantë poetike. Nuk kemi ndërmend të bëjmë historik për proemat, kohën e lëvrimit të tyre nga shumë krijues gjatë kohrave, por të evidentojmë praninë e tyre në vëllimet ebotuara gjayë plurimendimit. Veçse është e nevojshme të dimë që proema si gjini është shumë e vjetër. Ajo gjen përdorim sidomos në letërsinë franceze e tjerë.
“Për mua, thelbi i poezisë nuk është muzikaliteti metrik, - thotë Pierre Alferi, - por është poeticiteti, mendimi dhe ndjenja me intesitet të lartë, imazhi shkrepëtitës, befasues”.
Jean Orizet ka shkruar: “Veç kësaj vallë a do ta dimë ndonjëherë ç’është poezia? Prej kohësh, janë rrekur ta përkufizojnë shumë veta. Ata kanë kapur veç një shkëndijë nga ky zjarr i madh, i gjallë. Si mund ta përkufizosh zjarrin? Poezia, ajo e vërteta, ngaherë ka qenë thelbi i njeriut.”.
Njohësit e letërsisë e dinë se proema në prozë është më e hershme se krijimtaria e Ponge-it. Në kuadër të letërsisë sonë, proema në prozë ka shkruar qysh në shekullin XIX miku i Guillaume Apollinaire-it, Faik Konica. Këtë formë poetike, e ndeshim edhe në krijimtarinë e Fan Nolit, Hil Mosit, Gjikami-t. Kemi bindjen se shkëlqimin më të madh proemat në prozë e ka arritur te “Drania” Martin Canaj, njëherësh një kryevepër e këtij poeti dhe e letërsisë shqiptare.
Kryeneçësia për ta detyruar poezinë tonë të ecte me hap rreshtor, na kujton një varg të Paul Morand-it “Nuk duhet t’i vësh fjalët në kolonë për katër…” Me substancën dhe fakturën e saj epike, proema ka përparërsi ndaj lirizmit narcistik apo minimalist. Pra proema është një formë e veçantë poezie që ka të drejtën e saj të qytetërimit të ekzistojë edhe në letërsinë tonë.
Proema s’është gjë tjetër veçse poezi në prozë, që ka vijë melodike, ritëm, rimim të padukshëm dhe intonacion të brendshëm dhe i shkon më së miri interpretimit dramatik.
Edhe gjatë periudhës që shkoi pak poetë e kanë përdorur proemën, pasi konsiderohej si të shkruar “tabu”, e pakonceptuar mirë, si prozaizëm, prolikse, e tjerë, por më e theksuar kjo vërehet në letërsinë shqipe tek veprat e botuara kohët e fundit me titull “Proema” të Andon Paplekës. Si rrejdhojë e privilegjit dhe ekontaktimit të kahershëm me gjininë letrare proemë uën e kam lëvruar atë te “Virtyt i gënjyer” Gjashtëtip, Antologji vetiake, si dhe te romani “Kryefjala e Fatales”, duke e ravijëzuar ndjeshëm edhe nëveprat e tjera të kohëvetë fundit. Duhet theksuar se në të kaluarën tipëzime të tilla gjinish konsideroheshin moderniste dhe të pakuptueshme duke sulmuar haptaz autorët e ndryshëm, të cilët nuk i lejonin të krijonin sipas linjës së sponteitetit, duke i bindur për të ecur në korsi të programuara. Këto forma quheshin të sforcuara dhe aspak bindëse dhe të pabotueshme. Tashmë shfaqet ka shfaqëri të proemës lirike , ku poeti shprehet lirshëm dhe “ thotë çka i ndjen shpirti në “lidhatimin” rrugimor lirik...Siç e shprehëm dhenmë lart në këtë radhitje të menduar , proema kërkon aftësi lëvruese dhe nuk është aq e thjeshte sa mund të mendohet, për të shprehur substancën letrare me një gjuhë koncize dhe figuracion të pranishëm, e punuar tërësisht me një stil të gjetur
Duke u nisur nga fakti që në auditorin e nderuar ka edhe të tillë, që nuk kanë informacion për proemat,por ka edhe prej syresh që në kreaturën e tyre kanë prezenca të proemave , është një nga pikësynimet e këtij Simpoziumi që të zhvillohet debat për proemën lirike dhe pse në veprimtaritë e tjera madhore të organizohet dhe miting i madh poetik për këtë gjini të bukur , të kahershme letrare.
Vijimi i lëvrimit të proemave, mendoj se do të bëhet një dukuri prezente e krijuesve të Lidhjes sonë.

Kristaq F. Shabani

Kumtim: Kontribut në sferën mediatike për ndërgjegjësim kombëtar

Historia e Shqipërisë një histori e mbushur me ngjarje, përpjekje, qëndrime, kthesa, përmbysje dhe ecuri për transformime shoqërore të përmasave të mëdha s’ka si të mos ketë në krye të veprimtarive për pavarësi e çlirim shoqëror, ideatorë, udhëheqës shpirtërorë, njerëz ndriçues e të ndërgjegjësimit aktiv për të realizuar objektivat dhe pikësynimet madhore, njerëz aktivë me formim plotor që kishin shpirt sulmues dhe ishin në gjendje të drejtonin transformimin. Para së gjithash këtyre ideatorëve iu desh një punë e madhe për t’u vënë në ballë të përpjekjeve për transformim. Një vend autoritar në ndërgjegjësimimin kombëtar dhe në dhënie kontributi të përmasave kombëtare dhe me njohje në arenën ndërkombëtare nëpërmjet akteve dhe pikës kulmore të shprehjes së patriotizmit është dhe libohoviti i mençur Avni Rustemi. Një biografi e ngjeshur me përpjekje për shkollim, me kontakt me të mëdhenjtë e Rilindjes Kombëtare, me protagonistë të ndryshimit të madh dhe me përfshirje në këtë protagonizëm deri në fokusim për eliminim njerëzor për të ndërprerë në mes një “fontanë mendimore shpërthyese që në ardhmërinë do ta ngrinte në pjedestal udhëheqësi. Pa u futur në zbërthimin e këtij protagonizmi historik, të faktuar, argumentues, bindës, real donim të veçonim përpjekjet titanike për ndërgjegjësim të këtij “protagonisti” nëpërmjet zhvillimit aktiv të veprimit dhe bashkimit social për kundërveprim dhe oponenecë të Avni Rustemit si dhe të kontributit në sferën mediatike.
1.Tundimi për një formim patriotik si rrjedhojë e transmetimit edhe origjinor
2.Kontaktimi me njerëz që luftonin për përhapje reale të gjuhës shqipe të shkruar dhe tendecioziteti për të hyrë në rradhën e njerëzve përhapës të të shkruarit shqip, duke iu futur rrugës së kulturimit për t’u bërë një pedagog i aftë, paçka se kjo rrugë përvijuese kaloi në disa etapa nga Libohova, në Normale të Elbasanit, në Janinë, në Lozanë të Zvicrës, në Shën Mitër Koronë të Italisë.
3. Shtrirja e hapësirës mendimore dhe njohja me disa shtete të përparuara për kohën krijoi mundësinë e analitikës, studimit dhe fenomeneve sociale, njohjen e jetës reale , faktorëve përcaktues e veprues.
4. Një ndriçim i tillë krijoi kushte për pjesëmarrje aktive në krijimin e organizmave të zëshme për t’i shërbyer shoqërisë në kahje progresive. Në Lozanënë vitin 19129 (vjeshtë) krijoi të parën shoqëri shqiptare, e cila në fillim u quajt “:Shoqëri literare” e studentëve të Lozanës dhe më vonë u quajt “Burimi”; propozimi për krijimin e një shoqërie kulturore - politike “Lidhjes djelmoshe” më 16 mars 1919 në Shën Mitër Koronë, lidhje, e cila sipas mendimit të Avniut do të ngrinte opinionin e arbëreshëve dhe të italianëve në favor të Shqipërisë me anë thirrjesh e memorandumesh…” Federata “Atdheu”, Shoqëria “Bashkimi”, shoqëritë “Lidhja e Mësuesve”, “Brezi i ri” “Djelmëria dibrane” “Njeriu i ri” i Përmetit” ishin ideime, nisma të ëprgjegjshme të Avni Rustemit. Mund ta quaj Avni Rustemin kampion të organizimit të Shoqërisë aktive Civile me tendeciozite të transformimit shoqërore, një pishtar dhe një modul që ndezi gjithë zemrat e shqiptarëve me një akt madhor, i ndikuar nga keqdashjet, shitësitë, coptimet, përdredhjet, hileqarizmat për të komanduar vendin me “tutorizma” si në rastin e Esad Pashë Toptanit.
5. Shndritja e figurës madhore të Avni Rustemit, pas aktit të kryer në Paris, këtij frëngjishtësfolësi të spikatur që me mbrojtjen e bërë tregoi aftësitë e tij të kulturimit dhe të patriotizmit aktiv, duke u kthyer në një shëmbëlltyrë dhe u bë flamurizim i nevojshëm në ato vite të transformimit.
6. Duke qenë tepër aktiv dhe duke njohur diagramat politike, oshilacionet, kërcënimet, duke kuptuar u kthyer në një realizator, duke u pajisur m e një kulturë të gjerë, Avniu arriti që mençurinë e tij analitike nëpërmjet medies së shkruar të fytyrëzohej si një publicist klasi duke tërhequr vëmendjen e klasave intelektuale dhe të opinionit publik përparimtar. Fjala e tij e mprehtë, sidomos pas aktit të kryer për eliminimin e Esatit, fitoi një popullaritet të madh dhe u shndërrua në një simbol referimi.
Për të krijuar një tablo të qartë për epërsitë e tij publicistike le t’u referohemi disa shëmbujve të shkëputur:
“Kur recitonte Avniu dukej sikur këndonte pjesë muzikore të bukura, që dëgjuesin e rrëmbenin dhe e ngrinin lart në qiell…”
Familja e Avniut kërkonte ta edukonte djalin e saj plot qejf të madh për libra… Shkruante: “Burra si Bajram Curri, Isa Boletini e heronj të Arbërisë plakë nuk do të heshtin, po të shikojnë se qeveria s’plotëson kërkesat e tyre, por do të kapin armët e t’i japin fund një herë e mirë, që të jenë të gjithë një, Gegë, Toskë, Malësia dhe Mirdita dhe të bëjnë kuvet (durim) si pleqtë e moçëm, për të punuar bashkërisht me ment dhe vetëm për Shqipërinë.”
I drejtohej çifligarit dhe kryetradhëtarit: “Po jo s’kemi për të të lënë. Se ajo mëmë është edhe e jona; në ty të pëlqen Serbia, Greqia ose Turqia, në ti i pandej këto më të lartëra se Shqipëria, neve mejtojmë ndryshe dhe themi Esat qëndro!…”
Avniu bën thirrje që populli “të bëjë çudinë e fundit, pas kësaj lufte botërore, për shpëtimin e atdheut, i cili ka qenë gjithmonë toka klasike e heroizmit e inteligjencies dhe e lirisë…” Në memorandume ai shkruante: “Në këtë Botë nuk zotëron e drejta dhe drejtësia veçse sa për sy e faqe!”
Mendimin përparimtar të Avniut e gjejmë të pasqyruar kudo në shtyp dhe gazeta të kohës. Bashkëpunim me gazeta përparimtare të Tiranës ose gazetat “Politikat” ose “Fjala e lirë e Vlorës”. Tema të karakterit politik, ekonomik, ku shkruante: “Nuk mjaftuaka, duhet liria. Shqipërisë nuk i mjaftoi të luftojë etë fitojë mëvehtësinë…” Në shkrimet e tij Avniu ka treguar forcën e tij shkrimore duketreguar hapur guximin e tij mendimor. Si publicist Avni Rustemi gjatë periudhës 1920 - 1924 shfaqi mendime të vlefshme që preknin probleme të ndryshme e të rëndësishme të shtruara për zhvillimin historik të vendit.
Fjalët e tij apel: “Shqiptari që ka hequr keq nuk mund të heqi më; këtu duhet qetësi e përparim…” apelon dhe sot në këtë trazirë të paimagjinueshme, ngrice, akulli dhe që po vonohet aspirata për t’u futur në Evropë”
Epoka që jetoi Avni Rustemi çuditërisht është e përsëritshme në disa fragmente.
Roli i artit grafik dhe kompozicionit të jashtëm
të veprës në prezantimin e saj

Në një vepër letrare, krahas substancës së saj, materialit letrar me rregullat e veta kompozicionale, figuracionin, mjete stilistikore, idetë, mesazhet që jep e transmeton direkt ose indirekt me një fshehtësi të bukur që të trondit e të emocionon, luan rol edhe dekori i jashtëm i veprës.
Ky dekor apo kjo arkitekturë e jashtme duhet të arkitektohet me profesionalizëm për të shprehur qenësisht thelbësoren apo “fragmentaren” që të çon në zbulimin e labirintit poetik, në atë ëka dashur të thotë autori i veprës.
Në këtë fasadim arkitekturor, i cili lipset të realizohet me aftësi e trajta të veçanta, duhet të merret në konsideratë predominantja e ndjenjës, e veçanta, ajo që të tërheq vëmendjen ose që nuk të tërheq aspak për të vënë në lëvizje aftësitë vëzhguese të studiuesit apo të lexuesit.
Pra, angazhimi me ideimin e kopertinës dhe paraqitjen e materialit lëndor të një vepre letrare e sidomos poetike nuk mund të jetë diçka kalimtare dhe e përciptë. Ai përshkon një sërë procesesh të ndërlikuara, të cilat lidhen drejtëpërdrejtë me përmbajtjen e veprës.
N ëkëtë veprimtari të sferës krijuese jemi përfshirë jo pak kohët e fundit duke krijuar kështu përvojën tonë e cila synon vazhdimisht drejt përmirësimit e përsosjes.
Le të marrim si pikë referimi pikërisht kopertinën e librit “HESHTAS MBYS FRIKEN TIME” të autores Luljeta Xhaxhiu, libër që është realizuar përmes një bashkëpunimi të frutshëm me Shtëpinë botuesë “JONALDA”, Berat. Jo pa qëllim në pjesën ballore është përdorur një pikturë, ajo e piktorit Paul Cezane e titulluar “Undergrouth”, ku mbisundojnë elementë të fuqishëm natyrorë; prezencë e botës së gjallë bimore me degë të prira drejt një “damarizimi jetësor”, ku precipitojnë ngjyra shprehëse ndjesish e fenomene vegjetative.
Mbi të gjitha vihen re “penelatat’ e piktorit të madh që formojnë dhe arkitekturojnë elementë të prezencës së jetës në ecje, në dilemë, mëdyshje; formojnë figura të tilla mes gjelbërimit natyror që vetëm një sy çuditërisht i mprehtë mund t’i dallojë. Mpleksen në këtë konfigurim gravura, hone, katakombe, djegie, lotime, sfida, vatra zjarri, elementë të prezencës të ferrit e të parajsës, gjarpërizime, mbetje, profile, fluturime, trungje të prera,ikje pa triumf, zogj që cicërojnë për dramat, ngecjet, stërkëmbthet. Në konteksin e përgjithshëm ka elementë të shumtë të cilët jepen nëpërmjet një kolori të përfaqësuar nga një katërngjyrësh që të çudit me aliazhin e vet ngjyror e që krijon kombinime. Rol të rëndësishëm luajnë dhe shkronjat, të cilat duhet të futen sa më “ëmbël” në kompozicionin tërësor.
Pjesa e pasme e kopertinësështë një zhveshje e elementëve të paraqitur në pamjen e parë, është si të thuash një konturim i saj me materialin e brendshëm lëndor të veprës, ku “sfidohet e mbytet” heshtazi një frikë dhe mbi këtë gjurmim të eleminimit fillon prezantimi i një gjelbërimi të brishtë brenda të cilit vendoset biografia e autores.
Një arkitekturim i tillë i fasadës, aq sa i lehtë duket pas realizimit, qa i vështirë është të shkohet nëpër mend, aq më tepër kur kemi të bëjmë me një fillestare në fushën e letrave e për të bërë shpjegim kërkohet erudicion estetik i formuar.
Pa u zgjatur do të doja të thija diçka edhe për kompozicionin e jashtëm të veprës poetike ne fjalë. Po të shohësh veprat që botohen sot në Shqipëri apo edhe në ndonjë vend tjetër, do të vëresh që nuk i jepet dhe aq rëndësi paraqitjes së tyre të brendshme. Por paraqitja kompozicionale është rekuizita e poezisë, e cila kërkon stilizëm dhe duhet të bëhet në përshtatje me idetë dhe substancën e veprës. Në këtë vepër në fakt kemi bërë një eksperiment duke e pasqyruar poezinë të veshur jo me forma e tradita klasike, por me formatime plot ngjyrë e plot trajta e figura që shprehin konteksin që nga forma e shkronjave, vendosja e strofave, formatimi i tyre etj, që padyshim përbëjnë atë që quhet “sekret profesional’, e që “çirakët mezi do ta mësojnë”, siç thuhet rëndom në kësi rastesh. Një prekje e tillë në trajtimin e kësaj çështjeje të rëndësishme le të kalojë kësaj here lehtazi dhe të zbulojë sadopak konturet e profilizimit.