G. KELER “Romeo dhe Zhuljeta ne fshat” perkthyes A. Ristani

Aristidh Ristani


GOTFRID KELER

“Romeo dhe Zhuljeta ne fshat”

Roman

Romani “Romeo dhe Zhuljeta në fshat” i shkrimtarit të madh zviceran Gotfrid Keler (1819-1890) është vepra më e njohur nga cikli i tij “Njerëzit e Seldvilës” dhe njëherazi e para vepër që është përkthyer në gjuhën shqipe nga krijimtaria e pasur letrare e këtij autori me famë botërore. Ky roman është botuar për herë të parë në vitin 1856, kurse përkthimi në gjuhën shqipe është bërë në bazë të versionit të fundit të përpunuar nga autori në vitin 1874.

Titulli i këtij romani, i cili, sipas mendimit të kritikës letrare, bën pjesë ndër veprat më të lexuara të letërsisë botërore në përgjithësi dhe të letërsisë gjermane në veçanti, i referohet tragjedisë së Shekspirit “Romeo dhe Zhuljeta” dhe është një përshtatje e përmbajtjes së saj, por ndërkaq autori e zhvendos vendin e ngjarjes të kësaj historie tragjike dashurore në epokën e vet dhe në një fshat të Zvicrës, në bazë të një ndodhie tragjike në një fshat të vogël pranë Lajpcigut, botuar më 3 shtator 1847 në gazetën zvicerane “Cyrher frajtagscajtung”. Ky roman është, në radhë të parë, një vepër që, ndryshe nga tragjedia e Shekspirit, përshkohet tejetej prej fymës kritike ndaj shoqërisë bashkëkohore. Keleri përshkruan në të fatin tragjik të dy të rinjve të dashuruar fort me njëri-tjetrin, por që pengohen nga një shoqëri mikroborgjeze gjatë rrugës për të gjetur lumturinë në jetën e tyre të përbashkët.

Shumë shkrimtarë bashkëkohës të Kelerit shihnin te “Romeo dhe Zhuljeta në fshat” një vepër letrare të nivelit të lartë. Shkrimtari gjerman Bertold Auerbah e quante këtë roman si një “këngë popullore të përpunuar”, çka asokohe ishte një lëvdatë shumë e madhe për një autor; një shkrimtar tjetër gjerman, Teodor Fontane, e cilësonte si “një roman të mrekullueshëm” dhe si “një nga prozat më të bukura në gjuhën gjermane”, duke shtuar lidhur me këtë: “Edhe nëse nuk është përrallë, është diçka tërësisht përrallore”; Oto Ludvigu, edhe ky shkrimtar gjerman, e vlerësonte ritmin tragjik në rritje te kjo vepër si plotësisht në frymën e Shekspirit; shkrimtari gjerman Valter Benjamin e quante romanin në fjalë si “vepër të pavdekshme”, që e vinte autorin e saj “krahas tre a katër prozatorëve më të mëdhenj të gjuhës gjermane”. Edhe në ditët tona, recensentët e kritikët flasin për këtë vepër të Gotfrid Kelerit si për “një prej historive më të bukura dashurore të të gjitha kohërave”.

(Gottfried Keller: “Romeo dhe Zhuljeta në fshat”,
Titulli i origjinalit: “Romeo und Julia auf dem Dorfe”, Roman,
Shtëpia botuese “FAN NOLI”, Tiranë 2014, 140 faqe.)